piątek, 17 kwietnia 2009

Wyłączenia i ograniczenia w postępowaniu egzekucyjnym.

1A - Wyłączenia podmiotowe

Art. 14 ustawy p.e.a. wprowadza zasadę, że osoby nie podlegające orzecznictwu polskich organów ze względu na korzystanie z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych, nie podlegają egzekucji administracyjnej. To, o jakie osoby chodzi, wynika z ustaw, umów lub powszechnie przyjętych zwyczajów międzynarodowych. Reguła ta zgodna jest z art. 4 kpa, który stanowi, że kodeks postępowania administracyjnego nie narusza szczególnych uprawnień wynikających z immunitetu dyplomatycznego i konsularnego oraz umów i zwyczajów międzynarodowych.1

Zastosowanie ma tutaj Konwencja wiedeńska z 18 kwietnia 1961r. o stosunkach dyplomatycznych, ratyfikowana przez Polskę.2 Art. 31 tej Konwencji przewiduje, że przedstawiciele dyplomatyczni korzystają m.in. z immunitetu w sprawach jurysdykcji administracyjnej i że w stosunku do nich nie mogą być przedsięwzięte środki egzekucyjne z pewnymi wyjątkami i z zastrzeżeniem, że środki te nie mogą naruszać nietykalności przedstawicieli dyplomatycznych lub ich rezydencji. Egzekucja administracyjna jest jednakże możliwa w tych sprawach, w których osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych podlegają orzecznictwu polskich organów administracyjnych. Drugim wyjątkiem jest sytuacja, gdy wskazane wyżej osoby podlegają orzecznictwu organów polskich w wyniku zrzeczenia się przywileju lub immunitetu przez państwo wysyłające lub organizację międzynarodową i gdy to zrzeczenie odnosi się wyraźnie do egzekucji administracyjnej.3 W takich przypadkach niedopuszczalna jest jednak egzekucja z mienia przeznaczonego do użytku służbowego ani też nie można stosować środków egzekucyjnych skierowanych do osoby zobowiązanego, a więc przede wszystkim wszelkich form przymusu bezpośredniego, a także form przewidzianych w art. 48 ustawy p.e.a.4

W razie wątpliwości: w tym zakresie organ egzekucyjny powinien zwrócić się z wnioskiem o ich rozstrzygnięcie do Ministra Spraw Zagranicznych.5


1B - Ruchomości i źródła dochodów nie podlegające zajęciu

Zgodnie z zasadą zapewnienia zobowiązanemu i jego rodzinie minimum egzystencji wyłączono spod egzekucji szereg ruchomości i niektóre źródła utrzymania. Składniki majątkowe nie podlegające egzekucji administracyjnej zostały wymienione w przepisach art. 8-11 ustawy p.e.a., które mają także na względzie nienaruszanie dóbr o wartości użytkowej czy religijnej ( które wymieniłem wcześniej ).

Regulacja zawarta w art. 8 § 1 ustawy p.e.a. ma tę wadę, że na jej podstawie nie da się usunąć wszelkich wątpliwości, jakie nasuwają się przy realizacji zasady zachowania minimum egzystencji. Ustawodawca posługuje się określeniem "niezbędne", ale nie wyjaśnia tego pojęcia. Ustalenie owej niezbędności zależy zatem od oceny organu prowadzącego egzekucję.6

Próbą uściślenia, jakie przedmioty są niezbędne, było wprowadzenie w 1990r. § 2 do art. 8. 7 zgodnie z tym przepisem nie uważa się za niezbędne:

    1. mebli stylowych i stylizowanych,

    2. telewizorów do odbioru programu w kolorze, chyba że zobowiązany wykaże, że od roku produkcji telewizora upłynęło więcej niż 5 lat,

    3. stereofonicznych radioodbiorników,

    4. urządzeń służących do nagrywania lub odtwarzania obrazu lub dźwięku,

    5. komputerów i urządzeń peryferyjnych, chyba że są one niezbędne zobowiązanemu do pracy zarobkowej wykonywanej przez niego osobiście,

    6. futer ze skór szlachetnych,

    7. dywanów wełnianych i ze skór naturalnych,

    8. porcelany, szkła ozdobnego i kryształów,

    9. sztućców z metali szlachetnych,

    10. dziel sztuki.


Ustawa p.e.a., nie mogąc unormować w całości sprawy wyłączenia spod egzekucji administracyjnej, odsyła w wielu przypadkach bądź do przepisów wykonawczych, bądź do unormowań odrębnych. Podstawowe znaczenie mają tu przepisy zawarte w rozdziale 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 23 grudnia 1996r. w sprawie wykonania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.8

Otóż, przepisy te zawierają dalsze wyłączenia, a mianowicie:

  • kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów,

  • kwoty otrzymane jako stypendia, zapomogi, świadczenia pieniężne z pomocy społecznej lub inne świadczenia socjalne,

  • kwoty otrzymane jako pomoc pieniężna dla rodzin zastępczych oraz na zagospodarowanie dla usamodzielniających się wychowanków rodzin zastępczych i wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych,

  • rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków rodziny,

  • kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych,

  • rzeczy służące w kościołach i innych domach modlitwy do odprawiania nabożeństwa lub do wykonywania innych praktyk religijnych albo będące obiektami kultu religijnego, choćby były kosztownościami lub dziełami sztuki.

Art. 8 § 1 pkt 6 stanowi, że nie podlegają egzekucji pieniądze w kwocie odpowiadającej najniższemu wynagrodzeniu miesięcznemu pracowników. Podobne ograniczenie pojawia się w przypadku egzekucji z wynagrodzenia za pracę.9

W obu przypadkach mamy do czynienia z odesłaniem do przepisów Kodeksu pracy.10 Wolną od egzekucji kwotę najniższego wynagrodzenia określa Minister Pracy i Spraw Socjalnych.

Odesłanie do przepisów szczególnych znajduje się w art. 8 §1 pkt 7 ustawy p.e.a., który dotyczy ograniczenia egzekucji z wkładów oszczędnościowych złożonych w bankach. Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997r. - Prawo bankowe, wolne od zajęcia egzekucyjnego są środki pieniężne na rachunkach oszczędnościowych do wysokości trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.11


1C - Żądanie wyłączenia spod zajęcia

Pomimo, że wykaz wyłączonych spod egzekucji przedmiotów i praw znajdujący się w ustawie p.e.a., uzupełniony aktem wykonawczym do niej i przepisami o charakterze szczególnym, jest dość precyzyjny, to jednak określenie ich niezbędności nie jest ostre. Na tej płaszczyźnie mogą pojawić się odmienności co do pojmowania tegoż pojęcia przez organ egzekucyjny i przez zobowiązanego. W przypadku zajęcia ruchomości lub praw, które w odczuciu zobowiązanego są mu niezbędne czy potrzebne ( bo i takim przymiotnikiem posłużył się ustawodawca), może on wystąpić do organu egzekucyjnego z wnioskiem o wyłączenie. Gdy wniosek ten zostanie rozpatrzony negatywnie zobowiązanemu służy prawo żądania wydania przez organ egzekucyjny postanowienia w sprawie zwolnienia spod egzekucji.12 Często wniosek o wyłączenie dotyczy ruchomości, których zobowiązany używa do prowadzenia działalności gospodarczej. Nie powinno jednak budzić wątpliwości, że zgodnie z treścią art. 8 § 1 pkt 4 ustawy p.e.a. wyłączone spod egzekucji są tylko narzędzia i przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej zobowiązanego, lecz wykonywanej przez niego osobiście.13

Jeśli na przykład dłużnik zażąda zwolnienia komputera, który jest mu potrzebny do wykonywania zawodu programisty, organ egzekucyjny musi takie żądanie uznać za uzasadnione. Inaczej będzie, gdy z wnioskiem o zwolnienie spod zajęcia takiej samej ruchomości zwróci się osoba wykonująca usługi w zakresie prowadzenia ksiąg podatkowych. Jej wniosek spotka się z odmową, ponieważ prowadzenie księgowości nie musi odbywać się na komputerze. Niezbędne jest natomiast, aby organ egzekucyjny umożliwił właścicielowi komputera, przed odebraniem go, przeniesienie danych w nim zawartych do ksiąg rachunkowych.14



1 R. Hauser, Z. Leoński, Egzekucja administracyjna, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1995, strona 31

2 Dz.U. z 1969r. Nr 37 poz. 232 Oświadczenie o ratyfikacji tej Konwencji Dz. U. z 1965r, Nr 37, poz. 233

3 Art. 14 § 2 ustawy p.e.a.

4 Chodzi tutaj o przeszukanie odzieży na zobowiązanym oraz teczek, waliz, i innych przedmiotów, które zobowiązany ma przy sobie.

5 Art. 14 § 4 ustawy p.e.a.

6 R Hauser, Z. Leoński, op. cit., strona 27

7 Ustawa z 23 marca 1990r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 21, poz. 126)

8 Dz. U. z 1997r Nr 1, poz. 1 z późn. zm.

9 Art. 9 § 1 ustawy p.e.a.

10 Art. 87 ustawy z 26 czerwca 1974r. - kodeks pracy (Dz. U. z 1975r. Nr 24, poz. 141 z późn. zm.)

11 / Dz. U. Nr 140, poz. 939 z późn zm.

12 Art. 13 ustawy p.e.a. R. Hauser, Z Leoński, op. cit., strona 30

13 Wyrok NSA z 12 marca 1999r., sygn. akt I S.A./Po 1283/98, Zbiór orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie egzekucji administracyjnej Ośrodka Szkoleniowo-Usługowego Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Tom VI, Toruń - luty 2000

14 M. Paluch, op. cit., strona 130

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz