piątek, 17 kwietnia 2009

Ochrona sądowa - przeciwegzekucyjne powództwo opozycyjne.

Sądy powszechne mają wpływ na przebieg postępowania egzekucyjnego w następujących sytuacjach :
  • rozpatrując powództwa o wyłączenie spod egzekucji administracyjnej rzeczy lub praw majątkowych, do których rości sobie prawa osoba trzecia nie będąca zobowiązanym;

  • rozpatrując powództwa kwestionujące wysokość lub istnienie obowiązków wynikających z prawa cywilnego, a przekazanych do przymusowego wykonania w trybie egzekucji administracyjnej;

  • uchylając orzeczenia sądów w sprawach cywilnych będące tytułami wykonawczymi egzekwowanymi w trybie egzekucji administracyjnej;

  • wyznaczając w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej organ prowadzący egzekucję łączną;

  • nakazując zobowiązanemu wyjawienie majątku lub przedmiotu, którego dotyczy egzekucja;

  • zaopatrując tytuł wykonawczy w sądową klauzulę wykonalności, jeżeli wierzyciel po stwierdzeniu, że egzekucja administracyjna nie może być przeprowadzona lub okazała się bezskuteczna, zamierza wystąpić do komornika sądowego z wnioskiem o przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości zobowiązanego.1

Z powództwem opozycyjnym spotykamy się, gdy obowiązki o charakterze cywilnoprawnym są egzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Istotą tego środka prawnego jest możliwość wykazania w drodze procesu, że należność nie istnieje, co prowadzi do niemożności wszczęcia egzekucji, a w przypadku jej prowadzenie - do konieczności umorzenia postępowania.2

Celem powództwa opozycyjnego jest pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w sytuacjach określonych w art. 840 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. - Kodeks postępowania cywilnego.3

Sytuacje uzasadniające wniesienie tego środka ochrony obejmują powstanie zdarzenia, które spowodowało wygaśnięcie zobowiązania wynikającego z tytułu wykonawczego, niemożliwość jego egzekwowania oraz zaprzeczenie przez zobowiązanego zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności.

W pierwszym przypadku zobowiązany zwalcza, dąży do obalenia samego tytułu wykonawczego. W drugiej sytuacji opiera powództwo na zdarzeniach, które nastąpiły po powstaniu tytułu wykonawczego i spowodowały wygaśnięcie zobowiązania lub niemożność jego egzekwowania - gdy tytułem jest orzeczenie sądowe albo powołuje się na zdarzenia, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy (np. wykonanie zobowiązania, potrącenie, dobrowolne zwolnienie z długu, przejęcie długu, odroczenie wykonania zobowiązania itd.). 4

Dopuszczalność powództwa opozycyjnego uwarunkowana jest wyłącznie tym, czy należności przypadające Skarbowi Państwa lub państwowej jednostce organizacyjnej i poddane egzekucji administracyjnej mają charakter cywilnoprawny. Powództwo opozycyjne dłużnik może wytoczyć zarówno po wszczęciu egzekucji jaki i przed jej wszczęciem, w celu zapobieżenia wszczęciu i prowadzenia przeciwko niemu egzekucji. Sąd na wniosek powoda może zabezpieczyć powództwo przez zawieszenie postępowania egzekucyjnego.5

Powództwo wytacza się przed sądem rzeczowo właściwym, w którego okręgu prowadzi się egzekucję.6 Jeżeli wnosi się je przed wszczęciem egzekucji, to według przepisu o właściwości ogólnej dłużnika.7 O wniesieniu do sądu powództwa przez zobowiązanego wierzyciel, będący stroną pozwaną powinien zawiadomić organ egzekucyjny, a jeżeli uzna, że okoliczności sprawy uzasadniają zaniechanie egzekucji - powinien wnioskować o zawieszenie postępowania.8 Konieczność zawiadomienia organu egzekucyjnego o wytoczeniu powództwa opozycyjnego wynika także z art. 55 § 1 ustawy p.e.a., w myśl którego pracownicy wierzyciela ponoszą odpowiedzialność służbową lub dyscyplinarną za brak lub opóźnienie zawiadomienia o okolicznościach uzasadniających zaniechania prowadzenia egzekucji administracyjnej; § 3 wymienionego przepisu dopuszcza także odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych.

W pozwie zobowiązany winien przytoczyć wszystkie zarzuty, pod rygorem utraty prawa do korzystania z nich w dalszym postępowaniu. 9

Powództwo opozycyjne nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem. W związku z tym na podstawie przepisu art. 840 kpc nie jest dopuszczalna merytoryczna zmiana uprzednio wydanego prawomocnego orzeczenia określającego obowiązek. Przesłanką prawidłowego stosowania przedmiotowego przepisu jest stwierdzenie, że mimo prawomocności, orzeczenie nie może być egzekwowane na skutek nowych zdarzeń, jakie miały miejsce po zamknięciu rozprawy.10

Orzeczenie sądu uwzględniające powództwo powoduje, że tytuł wykonawczy, na podstawie którego postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte, traci na ważności. Takie rozstrzygnięcie sądu ma charakter konstytutywny, bowiem pozbawia tytuł wykonawczy wykonalności. Dzieje się tak ponieważ umorzenie, uiszczenie i wygaśnięcie należności objętej tytułem przez ustalenie, że nie jest ona wymagalna bądź nie istnieje, powoduje konieczność umorzenia administracyjnego postępowania egzekucyjnego.11


1 / P. Przybysz, Egzekucja administracyjna, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1999, str. 119

2 R. Hauser, Ochrona obywatela w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicz w Poznaniu, Poznań 1988, str. 89

3 Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.

4 E. Marszałkowska-Krześ, Postępowanie egzekucyjne; w: Postępowanie cywilne, praca zbiorowa pod redakcją H. Mądrzaka, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 1997, str. 347

5 Art. 843 § 4 kpc.

6 Art. 43 § 1 kpc.

7 Art. 843 § 2 kpc.

8 § 5 ust. 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 21 maja 1999 roku w sprawie sposobu postępowania wierzycieli należności pieniężnych przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych (Dz. U. Nr 50, poz. 510)

9 / Art. 843 § 3 kpc.

10 E. Marszałkowska-Krześ, op. cit., str. 348

11 Art. 59 § 1 pkt 2 ustawy p.e.a. R. Hauser, op. cit., str. 92

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz