Przedawnienie odsetek za opóźnienie w zapłacie

Na wyegzekwowanie odsetek za opóźnienie w zapłacie od kontrahenta przedsiębiorcy mają co do zasady trzy lata. Po tym terminie ulegają one przedawnieniu. Czasami jednak przedawnienie odsetek nastąpi wcześniej, bo po dwóch latach.

Gdy należność główną zapłacono po terminie

Niestety sporo firm nie reguluje swoich zobowiązań w terminie. Opóźnienia sięgające wielu miesięcy nie należą do rzadkości. Gdy kontrahent w końcu zapłaci, z reguły nie czuje się zobowiązany do uiszczenia odsetek za opóźnienie i wpłaca tylko kwotę należności głównej. Jeśli współpraca między firmami jest kontynuowana, najczęściej wierzyciel nie dopomina się o należne mu odsetki. Po zaprzestaniu współpracy może sobie jednak o nich przypomnieć. Za ile lat wstecz może naliczyć odsetki, aby nie narazić się na zarzut, że są one już przedawnione?

W przypadku, gdy dłużnik zapłacił należność główną po terminie, odsetki za opóźnienie w zapłacie przedawnią się z upływem trzech lat. Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/04. Sąd Najwyższy stwierdził, że zasadą jest, że do roszczeń o odsetki za opóźnienie w zapłacie stosuje się trzyletni termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe, o których mowa w art. 118 Kodeksu cywilnego. Uchwała ta została zaaprobowana przez orzecznictwo sądowe i zasady w niej wyrażone zostały powtórzone w kilku kolejnych wyrokach Sądu Najwyższego.

Od kiedy liczyć przedawnienie odsetek?

Obowiązuje zasada, że odsetki przedawniają się oddzielnie za każdy dzień opóźnienia. Co to w praktyce oznacza? Załóżmy, że kontrahent powinien był zapłacić za dostarczony mu towar w dniu 12 stycznia 2007 r., a zapłacił dopiero w dniu 15 listopada 2007 r. Opóźnienie w zapłacie obejmuje zatem okres od 13 stycznia 2007 r. do 15 listopada 2007 r. Trzyletni termin przedawnienia odsetek za opóźnienie należy liczyć oddzielnie za każdy dzień opóźnienia. Odsetki za 13 stycznia 2007 r. przedawnią się z upływem 13 stycznia 2010 r. odsetki za 14 stycznia 2007 r. - z upływem 14 stycznia 2010 r. itd. Chcąc mieć pewność, że żadne odsetki nie ulegną przedawnieniu, należy złożyć pozew przed 13 stycznia 2010 r. Jeśli pozew zostanie złożony np. w czerwcu 2010 r., to część odsetek (za okres od stycznia do czerwca 2007 r.) będzie już przedawniona - w stosunku do nich upłyną już bowiem trzy lata.

Gdy nie zapłacono należności głównej ani odsetek

Inaczej wygląda sprawa przedawnienia odsetek za opóźnienie, gdy dłużnik w ogóle nie zapłacił należności głównej. W takich przypadkach wierzyciel musi pilnować nie tyle terminu przedawnienia odsetek za opóźnienie, co terminu przedawnienia należności głównej. Jeśli będzie zbyt długo zwlekać z oddaniem sprawy do sądu, jego roszczenie o zapłatę należności głównej może ulec przedawnieniu. Wraz z nim przedawni się roszczenie o odsetki za opóźnienie w zapłacie.

Termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzoną działalnością gospodarcza wynosi co do zasady trzy lata. Od tej zasady są jednak liczne wyjątki. Należy pamiętać, że w dwuletnim terminie przedawnia się roszczenie sprzedawcy o zapłatę ceny za towar sprzedany w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa. Po dwóch latach przedawniają się też roszczenia z umowy o dzieło. Jeśli dłużnik pozwany o zapłatę przedawnionej należności podniesie w sądzie zarzut przedawnienia, to wierzyciel przegra sprawę i narazi się na poniesienie kosztów procesu.

Doprowadzenie do przedawnienia należności głównej ma istotny wpływ dla oceny, czy przedawnione są także odsetki za opóźnienie w zapłacie takiej należności. Sąd Najwyższy we wskazanej uchwale wyraźnie stwierdził, że odsetki za opóźnienie w zapłacie przedawniają się najpóźniej z chwilą przedawnienia należności głównej. Jeżeli zatem należność główna przedawni się (co często następuje szybko, bo po zaledwie dwóch latach), to nie ma szans na odzyskanie jakichkolwiek odsetek za opóźnienie. Z dniem przedawnienia należności głównej przedawniają się też wszystkie odsetki za opóźnienie w zapłacie takiej należności.

Załóżmy, że kontrahent powinien był zapłacić za dostarczony mu towar w terminie do 12 stycznia 2007 r. Należność nie została jednak zapłacona. Po dwóch latach, z upływem 12 stycznia 2009 r. roszczenie o zapłatę uległo przedawnieniu. Z tym dniem przedawniły się też odsetki za opóźnienie w zapłacie.

Ustanowiony w art. 118 K.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 K.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.

(uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/04)

Podstawa prawna: ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.).

źródło : Gazeta Podatkowa nr 19 (538) z dnia 05.03.2009 r.