piątek, 29 maja 2009

Podatek od czynności cywilnoprawnych

- rodzaj podatku uregulowanego przez "Ustawę z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych"

Zakres przedmiotowy podatku od czynności cywilnoprawnych

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

  • umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  • umowy pożyczki,
  • umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  • umowy dożywocia,
  • umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  • ustanowienie hipoteki,
  • ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  • umowy depozytu nieprawidłowego,
  • umowy spółki (akty założycielskie);

Ponadto powstanie obowiązku podatkowego powodują również:

  • zmiany wyżej wymienionych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,
  • orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione powyżej,

Zwolnienia przedmiotowe

Nie podlegają podatkowi:

1. Czynności cywilnoprawne w sprawach:

  • alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
  • ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i poborowych odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,
  • wyborów powszechnych,
  • powszechnego obowiązku obrony,
  • zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
  • nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
  • podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych,
  • podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,

2. Umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranej w związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska;

3. Umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym;

4. Czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

  • opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
  • zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem
    • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część,
    • umowy spółki i jej zmiany,
    • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;

5. Umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy, które w rozumieniu przepisów prawa celnego stanowią towary:

  • wprowadzone do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego,
  • objęte procedurą składu celnego.

Dodatkowo zwolnione z podatku są m.in. takie czynności cywilnoprawne jak:

  • sprzedaż walut obcych;
  • przeniesienie własności nieruchomości lub ich części, wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych lub ich części znajdujących się na obszarze miast, w drodze umów: sprzedaży, dożywocia, o dział spadku - w części dotyczącej spłat lub dopłat, o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, zamiany - do wysokości wartości rynkowej nieruchomości wraz z jej częściami składowymi. Pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili dokonania czynności, nabyte grunty stanowią gospodarstwo rolne albo utworzą gospodarstwo rolne lub wejdą w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy;
  • sprzedaż nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli nabywcą jest były właściciel (wieczysty użytkownik): nieruchomości wywłaszczonej, któremu przyznano odszkodowanie, a nie przyznano nieruchomości zamiennej; nieruchomości sprzedanej na cele publiczne określone w przepisach o gospodarce nieruchomościami, który w razie wywłaszczenia spełniałby warunki do przyznania nieruchomości zamiennej; nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, wykupionych na podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska. Zwolnienia te dotyczą kwoty w wysokości otrzymanego odszkodowania (uzyskanej ceny), pod warunkiem że nabycie nastąpiło w ciągu 5 lat od daty otrzymania odszkodowania (zapłaty);
  • sprzedaż budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli następuje ona: w wykonaniu lub w związku z wielostronną umową o zamianie budynku lub praw do lokalu lub w celu uzyskania w zamian spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu albo budynku mieszkalnego lub jego części, zajmowanego przez nabywcę na podstawie umowy najmu, określonej w przepisach o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych ;
  • zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn;
  • sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1 000 zł;
  • sprzedaż bonów i obligacji skarbowych;
  • sprzedaż bonów pieniężnych Narodowego Banku Polskiego;
  • umowy spółki: zawarte wskutek przekształcenia, podziału lub łączenia w części dotyczącej kapitału zakładowego, którego wartość przed dokonaniem czynności została opodatkowana podatkiem kapitałowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

Zwolnienia podmiotowe

Zwolnione z podatku są następujące strony czynności cywilnoprawnych:

  • państwa obce, ich przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i siły zbrojne, międzynarodowe organizacje i instytucje oraz ich oddziały i przedstawicielstwa, korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów, a także członków ich personelu i inne osoby zrównane z nimi, jeżeli nie są one obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - pod warunkiem wzajemności;
  • organizacje pożytku publicznego, jeżeli dokonają czynności cywilnoprawnych wyłącznie w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego w rozumieniu przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
  • jednostki samorządu terytorialnego;
  • Skarb Państwa;
  • osoby nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe, zaliczone, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do grupy osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności bez względu na rodzaj schorzenia, oraz osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu;

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy powstaje:

  • z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej;
  • z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną;
  • z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki;
  • z chwilą uprawomocnienia się odpowiedniego orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody
  • z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania.

Podmioty, na których ciąży obowiązek podatkowy

  • przy umowie sprzedaży - na kupującym;
  • przy umowie zamiany - na stronach czynności;
  • przy umowie darowizny - na obdarowanym;
  • przy umowie dożywocia - na nabywcy własności nieruchomości;
  • przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności - na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności;
  • przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności;
  • przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - na biorącym pożyczkę lub przechowawcy;
  • przy ustanowieniu hipoteki - na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki;
  • przy umowie spółki cywilnej - na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki - na spółce.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowią odpowiednio:

1. Przy umowie sprzedaży:

  • wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego

2. Przy umowie zamiany:

  • wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek,

3. Przy umowie darowizny - wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego;

4. Przy umowie dożywocia - wartość rynkowa nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego;

5. Przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku - wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku;

6. Przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione;

7. Przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - kwota lub wartość pożyczki albo depozytu;

8. Przy umowie spółki:

  • przy zawarciu umowy - wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo wartość kapitału zakładowego,
  • przy zmianie umowy - wartość wkładów powiększających majątek spółki albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy,
  • przy dopłatach - kwota dopłat,
  • przy pożyczce udzielonej spółce przez wspólnika lub akcjonariusza - kwota lub wartość pożyczki,
  • przy oddaniu spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania - roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje się w wysokości 4 % wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania,
  • przy przekształceniu, podziale lub łączeniu spółek - wartość majątku wniesionego do spółki albo wartość kapitału zakładowego,
  • przy przeniesieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby - wartość kapitału zakładowego;

9. Przy ustanowieniu hipoteki - kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Stawki podatku

Stawki podatku zostały zróżnicowane ze względu na rodzaj czynności cywilnoprawnej i wynoszą odpowiednio:

  • od umowy sprzedaży:
    • nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2 %,
    • innych praw majątkowych - 1 %;
  • od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:
    • przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2 %,
    • przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1 %;
  • od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności - 1 %,
  • od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego - 2 %,
  • od ustanowienia hipoteki:
    • na zabezpieczenie wierzytelności istniejących - od kwoty zabezpieczonej wierzytelności - 0,1 %,
    • na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej - 19 zł;
  • od umowy spółki - 0,5 %.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz