Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli

Od 1 stycznia 2009 r. została wprowadzona nowa instytucja mająca na celu stworzenie maksymalnie szerokich warunków do dobrowolnego regulowania zobowiązań podatkowych oraz zwiększenie zaufania do organów podatkowych, jak również umożliwienie kontrolowanym właściwej organizacji pracy. Przepisy regulujące zasady informowania podatników o planowanej kontroli zawarto w art. 282b i art. 282c Ordynacji podatkowej. Zgodnie z nowymi przepisami w tym zakresie regułą jest zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem. Gdy kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Wszczęcie kontroli w terminie wcześniejszym wymaga zgody kontrolowanego. Zgoda będzie wyrażana przez złożenie podpisu w odpowiedniej pozycji druku zawiadomienia.

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej zawiera:

• oznaczenie organu,
• datę i miejsce wystawienia,
• oznaczenie kontrolowanego,
• wskazanie zakresu kontroli,
• pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji,
• podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia.

Oczywiście zasada zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli nie może być stosowana w każdym przypadku i musi podlegać pewnym ograniczeniom, zarówno o charakterze podmiotowym, jak i przedmiotowym - koniecznym ze względu na interes publiczny (terminowe regulowanie należności publicznoprawnych, przeciwdziałanie świadomym uszczupleniom należności podatkowych).

ZAPAMIĘTAJ

Po wszczęciu kontroli kontrolujący mają obowiązek poinformowania kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Od 7 marca 2009 r. przyczynę tę należy również odnotować w książce kontroli przedsiębiorcy oraz w protokole kontroli.

Niestety, jak to często bywa, uchwalone przepisy są dalekie od doskonałości. Oprócz dość oczywistych wyłączeń są też niezbyt precyzyjne sformułowania, które mogą spowodować dość częste omijanie tego obowiązku przez organy podatkowe.

Organ podatkowy nie zawiadamia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. Niestety brak precyzji ustawodawcy powoduje, iż nie jest jednoznaczne, że wyłączenie to dotyczy kontroli wszczynanych przed dokonaniem zwrotu na rachunek bankowy podatnika (o co z pewnością chodziło, jeśli zajrzymy do sejmowego uzasadnienia projektu zmian w tym zakresie). U wielu przedsiębiorców zajmujących się głównie eksportem czy wewnątrzwspólnotowymi dostawami albo gdy zdecydowana większość dostaw jest opodatkowana preferencyjnymi stawkami, zwrot bezpośredni jest wykazywany w prawie każdym rozliczeniu VAT-7. Przedmiotem kontroli organu podatkowego może być także w takim razie „zasadność zwrotów” dokonanych także w ubiegłych latach, a nie tylko w bieżącym rozliczeniu przed jego dokonaniem.

Organ podatkowy nie zawiadamia również o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli kontrola dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Ustawodawca nie określił, w jaki sposób organ podatkowy ma swoje podejrzenia w tym zakresie udowodnić. Dlatego też wystarczy, że podatnik ponosi duże wydatki w porównaniu do osiąganych w danym okresie przychodów, by właśnie taką przyczynę wskazać jako powód braku zawiadomienia. Fakt, iż w toku kontroli zostaną wyjaśnione źródła pokrycia wydatków, nie będzie tu już miał żadnego znaczenia. Kolejna możliwość to wszczęcie kontroli podatkowej w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1 Ordynacji podatkowej, czyli tzw. „kontroli na legitymację”. W przypadku gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli, a w szczególności istnieje ryzyko utraty materiału dowodowego lub istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, kontrola podatkowa może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej. Warto podkreślić, iż jedną z przesłanek tego z istoty wyjątkowego trybu wszczęcia kontroli jest też dość subiektywna przesłanka - istnienie ryzyka utraty materiału dowodowego. Właściwie w każdym przypadku takie ryzyko większe lub mniejsze istnieje.

Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli

organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Z jednej strony warto podkreślić, iż regulacja ta wymaga, by została już wszczęta wobec kontrolowanego procedura egzekucyjna, nie wystarczy więc sama wiedza organu podatkowego o posiadanych przez podatnika zaległościach. Z drugiej strony ustawodawca nie ograniczył tu organów podatkowych, jeśli chodzi o charakter zobowiązania. Nieistotne jest więc, czy jest to zaległość podatkowa wobec ZUS, czy nawet „przypadkowy” mandat za przekroczenie prędkości, o którym zapomniał kontrolowany. Nieistotna jest również wysokość kwoty tego zobowiązania.